خواب مستقل در کودکان

1. جدا کردن اتاق خواب کودکان :

خیلی خوب به یاد دارم روزهایی که دخترم به مهد کودک میرفت مادرهایی را می دیدم که از شدت وابستگی فرزندشان و به دلیل اضطراب جدایی که بچه ها داشتند پشت در کلاس می ایستادند . یک روز تصمیم گرفتم یک پرسشنامه ای تهیه کنم تا از دغدغه های والدین که پشت در ایستاده بودند آگاه شوم . یکی از سوالات پرسشنامه این بود : یکی از بیشترین نگرانی ها و یا دغدغه های شما چیست ؟ اغلب آنها به صورت مشترک به یک موضوع اشاره کردند آن هم مستقل نبودن اتاق خواب کودکانشان و جالبتر آن بود که هر بار برای جدا کردن اتاق کودک اقدام میکردند با شکست مواجه می شدند و یکی از علتهای شکست این پروسه ناهماهنگی والدین برای جداکردن کودک هنگام خواب که یکی از دلایل پررنگی که تعدادی از والدین به آن اشاره کرده بودند عذاب وجدان داشتن از جدا کردن کودک هنگام خواب .

قطعا اگر والدین بدانند که خواب مستقل چه تاثیر عمیقی روی استقلال ، اعتماد به نفس و مسئولیت پذیری کودک می گذارد حتما یه روزی به این پروژه ی مهم رسیدگی می کنند .

در ادامه مقاله با شما می خواهیم از فواید جدا کردن اتاق خواب ، بهترین زمان برای انجام این کار و اینکه چرا باید اتاق کودک را جدا کنیم و در نهایت چطور مراحل علمی و تدریجی جدا کردن اتاق کودک را انجام دهیم صحبت می کنیم …

1. فواید جدا کردن اتاق کودک :

پژوهش ها نشان داده اند کودکانی که تجربه ی جدا سازی خواب را در سال های اولیه زندگی با حمایت و آرامش پشت سر می گذارد در آینده : 1- احساس امنیت در غیاب والدین دارند . 2- اعتماد به خود و محیط در آنها تقویت میشود . 3- در روابط اجتماعی ، استقلال بیشتری نشان می دهند .

در مقابل اگر جدا سازی با فشار تهدید یا تنبیه همراه باشد ممکن است زمینه ساز اضطراب ، کابوس های شبانه یا وابستگی شدید عاطفی شود .

بنابراین نکته کلیدی این است که جداسازی نشان دهنده استقلال کودک نیست بلکه فرآیندی برای رشد تدریجی استقلال است .

• بهترین زمان برای جدا سازی اتاق خواب کودک :

در سال های ابتدای زندگی ، کودک بیش از هر زمان دیگری به مراقبت و تماس فیزیکی والدین خود نیاز دارد . نیاز به نزدیکی بخشی از نظام زیستی دلبستگی است که در نظریه جان بالبی به عنوان پایه امنیت روانی کودک شناخته می شود اما همانطور که کودک رشد می کند نیازهای او از وابستگی فیزیکی به استقلال روانی تغییر پیدا می کند یعنی در این مرحله به جای اینکه والد یک محافظت تمام وقت باشد به یک هدایت گر رشد استقلال تغییر می یابد و یکی از نشانه های این تغییر جدا کردن اتاق خواب کودک می باشد .

1-2 – زمان مناسب برای جدا کردن خواب کودک : بر اساس پژوهش های روانشناسی رشد بازه سنی 12 تا 18 ماهگی یکی از مناسب ترین زمان ها برای شروع فرآیند تدریجی جدا کردن کودک است . توجه داشته باشید جدا کردن اتاق کودک با آموزش توالت و قطع شیر شبانه کودک تداخل نداشته باشد زیرا ممکن است باعث اضطراب ، بی خوابی و مقاومت کودک شود . توصیه ما این است که یک تغییر را در هر دوره آغاز کنید مثلا اول جداسازی اتاق و بعد آموزش توالت .

2-2 – چرا سن 12 تا 18 ماهگی زمان مناسبی برای جدا کردن کودکان است : در این سن کودکان هنوز درک روشنی از مفاهیمی مثل ترس از تاریکی یا تنهایی شبانه ندارند و وابستگی کودک بیشتر بر اساس محبت و حضور روزانه شکل می گیرد در مقابل اگر جدا کردن کودک تا سن 3 یا 4 سالگی به تاخیر بیافتد معمولا با اضطراب جدایی و مقاومت زیاد از طرف کودک همراه می شود زیرا در این مرحله کودک به حضور والد در کنار خود عادت کرده است و حضور والد و اتاق مشترک را بخشی از احساس امنیت خود میداند .

نکته طلایی : یکی از خطاهای والدین در فرآیند جدا کردن اتاق خواب کودک :

این است که والدین بویژه مادران در برابر گریه و اصرار کودک تسلیم می شوند و تصور می کنند بازگرداندن او به تخت والدین نشانه دلسوزی است در حالی که ادامه دادن به این فرآیند به کودک ثابت می کند که با اصرار و بی قراری می تواند مرزها را تغییر دهد .

• چگونه جای خواب کودک را جدا کنیم :

نکته مهمی که باید مد نظر داشته باشید این است که هیچ کودکی به صورت ناگهانی و بدون مقاومت از تخت والدین جدا نمیشود بهتر است که این فرآیند در چند مرحله تدریجی انجام شود .

1. به کودک آمادگی کافی بدهید :
2. اگر کودک در سنین ۳ تا ۵ ساله است با او صحبت کنید ترس از تنهایی ، تاریکی ، ترس از هیولا و سایه‌ها از شایع‌ترین ترس‌های کودکان در این سن هستند اجازه دهید کودک از ترس‌های خود صحبت کند .

انکار کردن ترس‌های کودک جملاتی مثل تاریکی که ترس نداره ، هیچی توی اتاق نیست تو دیگه بزرگ شدی نباید بترسی باعث تشدید احساس ترس در کودک می‌شود .

 راهکار: احساسات کودک را ببینید و تایید کنید : می‌دونم مامانی ممکنه تاریکی کمی برات ترسناک باشه هیچ اشکالی نداره که بترسی تو می‌تونی بترسی اما در عین حال می‌تونی شجاع باشی . 

استفاده از چراغ خواب ملایم برای تشویق کودک به مستقل خوابیدن ( اگر به انتخاب خود کودک باشد درصد همکاری کودک بالاتر می‌رود ) و خواندن داستان‌های آموزشی آرامبخش می‌تواند به کودک این اطمینان را بدهد که اتاق او امن هست و ترس او را کاهش دهد .

2- به تدریج و آهسته فاصله فیزیکی خود را با کودک بیشتر کنید :

 به مدت یک هفته ( این زمان متناسب با شرایط هر خانواده و روحیه کودک ممکن است متغیر باشد) کنار تخت کودک بنشینید  این کار می‌تواند با خواندن قصه مورد علاقه کودک ، ماساژ دادن یک بازی آرام باشد .

در کودکان سه سال به بالا می‌توانیم تعریف از اتفاق‌های روز کودک و صحبت درباره احساساتی که در روز تجربه کرده است باشد . 

۳ بعد از یک هفته فاصله خود را کمی بیشتر و بیشتر کنید :

 به مدت چند روز در این فاصله در اتاق کودک بخوابید توجه داشته باشید که در این پروسه باید صبور باشید و آهسته و به تدریج عمل کنید .

۴ خوابیدن مادر خارج از اتاق نزدیک در اتاق :

مادر می‌تواند در نزدیکی در اتاق کودک بخوابد تا کودک همچنان صدای او را بشنود و احساس امنیت کند .

5- استفاده از عروسک و پتوی مخصوص کودک :  

 استفاده از عروسک و پتوی مورد علاقه کودک و حتی قرار دادن لباس والد کنار کودک می‌تواند احساس امنیت را به کودک بدهد تا روند جداسازی کودک را تسریع ببخشد .

 نکات کلیدی :

 1- صبور باشید فرایند جداسازی ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد .

2- از تنبیه پرهیز کنید و از تشویق استفاده کنید .هیچگاه کودک را به خاطر بی‌میلی و ترس سرزنش نکنید استفاده از جایزه برای تشویق کودک می‌تواند کمک کننده باشد حتی یک جایزه کوچک مثل خواندن یک کتاب اضافه یا یک بازی خانوادگی 15 دقیقه‌ای  .

۳- به وضعیت روانی کودک توجه کنید اگر کودک علائم اضطراب جدایی مثل چسبیدن افراطی بی‌خوابی یا کابوس دارد ، حتماً با یک مشاور صحبت کنید .